Η αλήθεια είναι ότι κάθε φορά που συναντιόμαστε με την Τζέννυ Έρπενμπεκ αφορμή είναι κάποιο έργο της, και τις περισσότερες φορές η ενασχόλησή μου με τη μετάφραση κάποιου συγκεκριμένου έργου της. Αυτή τη φορά, λίγο πριν έρθει εκείνη στην Αθήνα για την παρουσίαση του μυθιστορήματός της Η συντέλεια του κόσμου, έχω έρθει εγώ στο Βερολίνο με μία υποτροφία για τη μετάφραση του μυθιστορήματός της Περαστικοί, που θα κυκλοφορήσει μέσα στη χρονιά από τις εκδόσεις Καστανιώτη. Κάθε φορά, όμως, οι συναντήσεις μας δεν έχουν να κάνουν τόσο πολύ με την αφορμή τους τελικά.
Έτσι είναι και αυτή τη φορά, έπειτα από δεκατέσσερα χρόνια γνωριμίας πια και μιας πολύ καλής φιλικής σχέσης και λίγο παραπάνω από έναν χρόνο μετά την τελευταία συνάντησή μας, στο Αννόβερο πέρυσι τον Απρίλιο, για την πρεμιέρα της όπερας Λωτ του Τζόρτζο Μπατιστέλι που ανέβηκε σε δικό της λιμπρέτο.
Στις συναντήσεις μας, λοιπόν, οι ιδιότητες της συγγραφέως και του μεταφραστή της περνούν κατά κάποιο τρόπο, φαινομενικά, πια σε δεύτερη μοίρα. Πάντα αρχίζουμε να μιλάμε για τα νέα της προσωπικής και οικογενειακής μας ζωής, συνεχίζουμε με τα νέα των φίλων της, που έχω γνωρίσει, και των δικών μου φίλων, που έχει γνωρίσει εκείνη, και κάποια στιγμή φτάνουμε βέβαια και στην πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα, τη Γερμανία και την Ευρώπη.
Μιλάμε φυσικά και για την καθημερινότητά μας, και έτσι πάντα επανερχόμαστε και στα θέματα της δουλειάς μας, στο τι γράφει εκείνη, τι μεταφράζω εγώ, στο τι διαβάζουμε ή τι έχουμε διαβάσει από την τελευταία φορά που συναντηθήκαμε, στον ελεύθερο χρόνο που μας λείπει και σε οτιδήποτε μπορεί να φανταστεί κανείς ότι συζητάνε δυο άνθρωποι που έχουν να ιδωθούν αρκετό καιρό. Και φυσικά πάντα προκύπτουν και κάποιες αναφορές στο παρελθόν, σε αναμνήσεις, και με έναν τέτοιο τρόπο έρχονται και πάλι οι συνδέσεις με τα έργα της.
Αυτή τη φορά, παρ' όλ' αυτά, η επίσκεψή μου στο Βερολίνο συνέπεσε με μία πολύ ιδιαίτερη λογοτεχνική εκδήλωση, μία συνδιοργάνωση της Ακαδημίας Τεχνών του Βερολίνου και του Λογοτεχνικού Φόρουμ στο Σπίτι του Μπρεχτ, την Ώρα των πνευμάτων, η οποία διοργανώθηκε για δεύτερη χρονιά, στις 9 Ιουνίου, από τις 9 μέχρι τις 10 το βράδυ, στο κοιμητήριο Ντοροτέεν στο Βερολίνο, όπου βρίσκεται και ο τάφος του Μπρεχτ και της Βάιγκελ.
Στη διοργάνωση αυτή γνωστοί συγγραφείς, επιστήμονες και ηθοποιοί διάβασαν για μια ώρα αποσπάσματα από έργα εκλιπόντων συγγραφέων, καλλιτεχνών, επιστημόνων και πολιτικών πάνω από τον τάφο τους, με τη συνοδεία σαξοφώνου. Κάποιοι απ' τους αναγνώστες ήταν ο Χόλγκερ Τέσκε, που διάβασε Μπρεχτ, ο Ντουρς Γκρύνμπαϊν, που διάβασε Τόμας Μπρας, ο Κλέμενς Μάγερ, που διάβασε Βόλφγκανγκ Χίλμπιγκ, η Στέφι Κύνερτ, που διάβασε Άννα Ζέγκερς, η Κίρστεν Μπλοκ, που διάβασε Κρίστα Βολφ. Ανάμεσά τους και η Τζέννυ Έρπενμπεκ, που διάβασε Χέντα Τσίννερ.
Η δική μου η παρουσία εκεί δεν είχε ουσιαστικά κάποιο κίνητρο λογοτεχνικού ενδιαφέροντος και γι' αυτόν τον λόγο δεν περιφέρθηκα από τον έναν τάφο στον άλλον, όπως έκανε ένα μεγάλο μέρος του κοινού. Έμεινα από την αρχή ως το τέλος στον τάφο της Χέντα Τσίννερ, ακούγοντας την εγγονή της να διαβάζει αποσπάσματα από βιβλία της. Τα αποσπάσματα που διάβασε η Τζέννυ Έρπενμπεκ ήταν κυρίως από την αυτοβιογραφία της Χέντα Τσίννερ και αναφέρονταν στην εποχή που ήταν αυτοεξόριστη στη Μόσχα, τη δεκαετία του '30. Έτσι τελικά έγινε μια ιδιαίτερη εμπειρία που είχε και λογοτεχνικό ενδιαφέρον, όχι μόνο γιατί άκουσα κάποιες πληροφορίες για το παρελθόν και τις καταβολές μιας συγγραφέως που έχω την τύχη να μεταφράζω αλλά και γιατί συνειδητοποίησα πόσο αριστοτεχνικά είχε επεξεργαστεί η ίδια τελικά αυτό το υλικό, όταν το χρησιμοποίησε για το τρίτο βιβλίο του μυθιστορήματός της Η συντέλεια του κόσμου, προικίζοντας την ηρωίδα της με κάποια περιστατικά από τη ζωή της γιαγιάς της.
[Πρωτοδημοσιεύτηκε στη σελίδα των Εκδόσεων Καστανιώτη στο Facebook στις 22 Ιουνίου 2018]
